Yazı Yaban bugün 2 yaşına girdi. Alıç tohumlarını bahçeye saçarak kutladım. Alıç, üzerini toprakla kapatmamıza gerek olmayan bir bitki. Kış boyunca gün ışığını içmek istiyor. Tohumlar elimde bahçeyi gezerken yabancısı olduğum bir toprağın, dağın yuvam haline gelişini, son iki senede içimdeki olanca kalabalığın Yazı Yaban’a dönüşmesini düşündüm. Şaşırtırdı beni sadece çiçeklerden ve böceklerden konuşanlar. Hem bunun için insan gibi yaşayabileceğin bir coğrafyada doğmak gerektiğini düşünürdüm, hem de birazcık küçümserdim, ‘derdi yok elbet’ diyerek. Bu kara düzende insan gibi yaşamanın faturasını o coğrafyaların dışında kalanların ödediğini, ödeyeceğini biliyorum, bunlardan biri de benim, ama dönüştüğüm şeye bak, dert durdurmuyor artık beni. Haddimi aşıp içimdeki düğümleri bitkilere teslim ettim. Israrla onlara, onlarla baktım. Ağaçtan öteye yol varmış gerçekten. Bitkileri görünce tüm sınırlar silinip, coğrafya bire iniyor; Dünya. Ama efendilerin farkındayız. Bizim kimliklerimiz ve bayraklarımız varsa da bitkiler dünya vatandaşı. Bahçeden bahçeye gidebilmek için izin almaları gerekmiyor. Yine de boyunlarına zararlı/yayılıcı gibi etiketler asılabiliyor. Sonra yok ediliyorlar, üstelik daha görülmeden, sevilmeden. Desene kader ortağıymışız.
Çok güçlü bir uğraş bitkileri düşünmek; beni YazıYaban’a, YazıYaban’ı bazen bir ota, bazen kelebeğe dönüştüren. Düşünmenin de canlanması; meyveye durduran, kanat takıp bir çiçeğe pervane eden.
Bu otu, kelebeği destekleyen, şaşırtan, sevindiren herkese teşekkür ederim. Bazısı beni öyle şımarttı ki, paylaşmak istiyorum. Takip ettiği kimi hesaplar sayesinde -biri de Yazı Yaban- bir toprak parçasını bahçe eylemeye karar veren, bitkilerin derdine düşen, onları tanımaya çalışan, onlarla ilişkisini yeniden düşünen ve bunları bana da duyuran. Sözüm ne sönük hayat yanında. Bu söz/köz çıranızı tutuşturabildiyse maharet çırada.
O halde kuru teşekkürüme geze dolana topladığım tohumlar eşlik etsin.
3. Tohum şenliği başlıyor.
Nasıl?
Yaban bitkileri ve Bostan bitkileri listesinden 14 tohum seçip bitkilerin isimlerini, ad, adres ve telefon bilgilerinizle sosyal medyadan mesaj olarak veya ‘iletişim’ başlığını kullanarak eposta yoluyla gönderebilirsiniz. Toplamda 20 kişiye karşı ödemeli, PTT kargoyla tohum gönderebileceğim. Bu arada kargo ücretlerinin artmış olduğunu da eklemeliyim. Kişileri, sıralamaya göre seçeceğim -birinciden yirminciye- Tohumlar yola çıktığında haberiniz olacak, -yaklaşık 1 hafta sonra- kargonuza göz kulak olmayı unutmayın olur mu?
Doğu Akdeniz’de bir bahçesi olanlar endemik bitki tohumlarından isteyebilirler. Bu bölge dışında bir yerde yaşıyorsanız lütfen endemik bitkilerin özelleşmiş koşullar istediğini, her yerde yetiştirilemeyebileceğini unutmayınız.
Yaban bitkilerinin ekimi sonbaharda yapılır. Birçoğu soğuklama ister. Özel koşullar arayanlar da vardır, ekim öncesi her biri için araştırma yapmalısınız. Aslında tohumunu istediğiniz bütün bitkileri her açıdan araştırmak önemli. Kimi bitkiler zehirlidir, Bit otu gibi. Bu bir kenara, unutulmasın, ben sadece bitkileri öğrenmeyi uğraş edinmiş bir acemiyim ve amacım öğretmek değil, yolculuğumu paylaşmak.
Altı çizili bitkiler, hakkında gevezelik ettiklerim. Tıklayabilir, bitkinin cemalini görebilirsiniz. Bilimsel adın yanında soru işareti varsa türünden henüz emin değilimdir.
Yaban bitkileri
| Boz çalı | (Phagnalon graecum) |
| Tatula | (Datura metel) |
| Katır tırnağı | (Spartium junceum) |
| Misk adaçayı | (Salvia sclarea) |
| Kokar sedef otu | (Ruta chalepensis) |
| Yabani fesleğen | (Clinopodium vulgare) |
| Ekin ebesi | (Vaccaria hispanica) |
| Kağıt çiçeği | (Xeranthemum annuum) |
| Dağ çayı | (Sideritis perfoliata) |
| Murt sedosu | (Haplophyllum myrtifolium) -Endemik |
| Sinirli ot | (Plantago major) |
| Dar yapraklı sinirli ot | (Plantago lanceolata) |
| Ateş dikeni | (Pyracantha çoccinea) |
| Zahter | (Thymbra spicata) |
| Alfalfa – Şark yoncası | (Medicago sativa) |
| Bozkır nakılı | (Silene swertiifolia) |
| Keçi biciği | (Michauxia campanuloides) |
| Civan perçemi | (Achillea aleppicca) |
| Arı otu | (Nepeta caesarea) – Endemik |
| Keklik çiğdemi | (Gynandriris sisyrinchium) |
| Gıvışgan | (Silene behen) |
| Ak galabor | (Salvia candidissima ssp. occidentalis) |
| Kanca korugan | (Securigera securidaca) |
| Çayır yemliği | (Tragopogon porrifolius) |
| Topuz şalba | (Phlomis monocephala) – Endemik |
| Çömlekçatlatan | (Glaucium corniculatum) |
| Yabani adaçayı | (Salvia verbeneca) |
| Gelin feneri | (Withania somnifera) |
| Salkım sarıbaş | (Centaurea babylonica) |
| Sarı alıç | (Crataegus orientalis) |
| Kırmızı alıç | (Crataegus monogyna) ? |
| Çakal eriği | (Prunus spinosa) |
| Eci bücü | (Silene vulgaris) |
| Kuşburnu | (Rosa canina) |
| Karamuk | (Berberis crataegina) |
| Muşmula | (Mespilus germanica) |
| Murt/Mersin | (Myrtus communis) |
| Ters şalba | (Salvia napifolia) |
| Kişniş | (Coriandrum sativum) |
| Zarif şalba | (Salvia viridis) |
| Sumak | (Rhus coriaria) |
| Küçük çayır düğmesi | (Sanguisorba minor) |
| Patlangaç çalısı | (Colutea cilicica) |
| Muhabbet çiçeği | (Reseda lutea) |
| Dar yapraklı ekinezya | (Echinacea angustifolia) |
| Hıdrellez kamçısı | (Asphodelus fistulosus) |
| Kaya kekiği | (Satureja thymbra) |
| Çoban gülü | (Anthyllis vulnerariae) |
| Kuzu kulağı | (Rumex sp.) |
| Şalba | (Salvia tomentosa) |
| Cüce mürver | (Sambucus ebulus) |
| Kaya kişnişi | (Ferulago asparagifolia) |
| Hatmi türleri (Karışık) | (Alcea sp.) |
| Sikke Otu | (Fibigia clypeata) |
| Bol papatya | (Anthemis pauciloba) |
| Kör geven | (Astragalus angustifolius subsp. pungens) |
| Yemlik | (Scorzonera kotschyi) ? |
| Has kaside | (Scutellaria salviifolia) Endemik |
| Kuş ekmeği | (Capsella bursa-pastoris) |
| Hubazi | (Malvella sherardiana) |
| Bingöz otu | (Convolvulus scammonia) |
| Boyacı sumağı | (Cotinus coggygria) |
| Tokmaklık | (Asphodeline cilicica) Endemik |
| Çoban zurnası | (Valeriana dioscoridis) |
| Anuk | (Ziziphora capitata) |
| Ayı gülü | (Paeonia sp.) |
| Pelemir | (Cephalaria balansae) |
| Dağ lalesi | (Anemone blanda) |
| Çoban çöreği | (Malva neglecta) |
| Nohudak | (Lotus aegaeus) |
| Kılıç otu | (Gladiolus italicus) |
| Bit otu | (Staphisagria macrosperma) |
| Portakal Nergisi | (Calendula arvensis) |
| Güngülü | (Helianthemum nummularium) |
| Bozlan otu | (Ptilostemon chamaepeuce) |
| Gelin döndüren | (Crupina crupinastrum) |
| Ayaklı şalba | (Salvia heldreichiana) Endemik |
| Geven | (Astragalus sp.) |
| Süsen | (Iris x germanica) |
| Sümenit | (Dittrichia viscosa) |
| Deli sarı ot | (Dittrichia graveolens) |
| Boğumlu çay | (Micromeria myrtifolia) |
| Kaside | (Scutellaria brevibracteata) |
| Melisa | (Melissa officinalis) |
| Aynı sefa | (Calendula officinalis) |
| Mercanköşk | (Origanum majorana) |
| Kılçık kekiği | (Thymus cilicisus) |
| Pıtpıt otu | (Roemeria hybrida subsp. hybrida) |
| Gevrecik | (Hippocrepis emerus) |
| Ekşi ekmek | (Rumex pulcher) |
| Balık otu | (Verbascum sinuatum) |
| Diğnik | (Lepidium draba) |
| Mavi hindiba | (Cichorium intybus) |
| Tüylü laden | (Cistus creticus) |
| Mine otu | (Verbena officinalis) |
| Geyik elması | (Eriolobus trilobatus) |
| Yalancı akasya | (Robinia pseudoacacia) |
| Menengiç | (Pistacia terebinthus) |
| Yemeni geveni | (Astragalus suberosus) |
| Yabani armut | (Pyrus sp.) |
| Tespih ağacı | (Melia azedarach) |
| Tespih çalısı | (Styrax officinalis) |
| Domuz eriği | (Prunus divaricata) |
| Çıtlık | (Celtis australis) |
| Teke sakalı | (Scorzonera cana) ? |
| Livar otu | (Cerinthe minor) |
| Çalba | (Phlomis leucophracta) Endemik |
Bostan bitkileri
| Çörek otu | Mor havuç | Ayçiçeği |
| Bodur cosmos | Acı biber | Pazı |
| Kara turp | Yerli mısır (7 çeşit) | Su kabağı türleri |
| Gıcık domates | Turuncu domates | Dolmalık biber |
| Alis pembe domates | Tırtırı kabak | Bordo gül hatmi |
| Pembe domates | Kamber biberi | Blue beauty domates |
| Fuşya gül hatmi | Antakya pembe patlıcan | Su gören pembesi domates |
| Tere | Rezene | Çok renkli akşam sefası |
| Siyah fasulye | Beyaz/Yeşil fasulye | Süs kabağı türleri |
| Beyaz patlıcan | Dere otu | Bayramiç karpuzu |
| Bayramiç kavunu | Karadeniz fasulyesi | Köse sefer kabağı |
| Antakya bal kabağı | Kabak çeşitleri (Karışık, 7 çeşit/yabancı ) |
