Türünü bilmediğim bitkilerle ilgili de yazmam istendi. Bazen yazıyorum hatta çoğu zaman anlattıklarım sadece bitkinin kim olduğunu bilmekle ilgili değil.
Canavar otu mesela…Yaklaşık 10 senelik bir tanışıklığımız olmasına rağmen hakkında kulağıma çalınan rivayetlerle idare etmiştim bugüne kadar. Hep domates tarlasında görüştük. Ben mi domatesleri seviyorum o mu belli değil. Bu defa fotoğraflarını çekip bitkiyi araştırmam gerektiğini akıl edecek kadar pişmiş sayılırım. Ama tür tanısı için korallasını ölçmem gerektiğini bilmiyordum. Yine karşılacağız nasılsa çünkü binlerce tohum yapıyor. Ve tohumlar toprak altında 15 yıla kadar canlı kalabiliyor. Parazitik bir bitki. Toprak altında özlemle konakçısını bekliyor. Genellikle papatyagiller, baklagiller, maydanozgiller ve kabakgilleri tercih ediyor. Örneğin domatese mi sevdalı; domates tohumu çimlenmeye başlayınca toprağa belli kimyasallar salmaya başlıyor, tadı, kokuyu alan canavar otu tohumu da başlıyor uyanmaya. Sonra tutamaçlarını dayıyor domatesin köküne, artık allah ne verdiyse. Toprağın yüzüne çıkıp da güzel çiçeklerini gösterene kadar karanlıkta karpuz gibi yatıyor. (30-100 gün arası) Günler geçiyor, hayatlar bitiyor, hayatlar başlıyor. Tabii bu arada olan olmuş oluyor.
Sonra deniyor ki “amanın tarlayı canavar otu” basmış. “Gördüğünüz yerde vurun kellesini”. Çünkü musallat olduğu bitkinin verimini düşürüyor, çiçek yapmaz, meyve vermez hâle getiriyor. Dönümlerce tarlaya domates ektiyseniz yandınız. Kabahat canavar otunda değil tabii ki, bu kadar çok ortakçı varken dönümlerce toprağa domates ekip onu koruyabileceğimizi düşünmemizde. Canavar otu yüzünden terk edilen tarlalar bile varmış. Hele bir de zıpır otu diye bildiğimiz bir türü var (Orobanche crenata), baklaya aman vermiyor. Güney İtalya’nın Apulia bölgesinde insanlar da başlamışlar zıpır otunu yemeye. Denildiğine göre önce fakirlerin sofrasını süslerken şimdi popüler bir yemek olmuş. Sporchia adındaki bu yemeğin zahmetli bir pişirme yöntemi var.
Fırsat buldukça neden bu kadar güzel çiçeklere ve renklere sahip olduğuna bakıyorum. İnsan faaliyetlerini baltalaması bitkiye başka türlü bakmayı engellemiş hep. Nereye başvursam “zararlı” olduğu söyleniyor. Milyon yıldır süren bir ilişki hakkında diyecek başka bir şey yok mu? Bilmek bilmediğini bilmektir, her şeyi bilmek değil.
*
Yetiştiği alana bir daha domates ekmediğim için 2 yıldır yüzünü göremiyorum. Domatesin yerinde artık dar yapraklı sinir otları büyüyor.
