Dün
Rüzgâr 4 senede yaklaşık 1 metreye 1 metre alanı kaplayan gernevüğün üzerinde geziniyor. Gernevük hiç karşı durmuyor rüzgâra. İncecik ve yumuşacık dallarını teslim ediyor. Rüzgârın kıramayacağı bir bedeni var onun. Uzuyor, esniyor, dalgalanıyor, eğiliyor, bu kadar. Upuzun bir dans. Olan çiçeklerine meftun arılara oluyor. Başında çıt yok.
Bugün
Sabah hiçbir şey olmamış gibi kaldığı yerden devam ediyor hayata gernevük. Kurak bahar, çiçeklerini küçültmüş sanki ama bereketine hiç dokunmamış. Durup durup söyleniyorum ama kurak bahar suçundan utanmıyor niyeyse. İlk yılları neredeyse çiçeksiz geçirdikten sonra iki senedir çiçeğe kesti. Arılar uğulduyor başında.
Kim
Bitkinin bu alttürü endemik (Dorycnium pentaphyllum subsp. haussknechtii). Diğer alttürlerden yoğun, kısa ve yatık tüylenmesiyle ayrılıyor. Dünyada sadece Akdeniz, Doğu ve Güneydoğu Andolu’nun bir bölümünde doğal yayılışı bulunuyor. Keyifli hali yuvasında olduğuna işaret. Çok yıllık, çalımsı baklagil, küçük ve bol çiçekleriyle birlikte genelde 5 yapraklı olmasıyla tanınıyor. (Tür ismindeki “pentaphyllum”, Yunanca’da “beş” anlamına gelen “pénte” ve “yaprak” anlamına gelen “phýllon” kelimelerinden türetilmiş.)
Anlam
Merak edip araştırınca bir türlü dilimin dönmediği “gervenük” adının bir imla hatasıyla yanlış kaydedildiğini doğrusunun “gernevük” olduğunu öğrendim. Peki gernevük nedir? Bilmem. Bitki de bilmiyor, arılar da.
Emek
Karşılaştık. Başındaki uğultuyu dinledim. Tohumunu almaya gittim ama bulamadım. Muhtemelen keçiler yemişti. Popülasyonun başka bir üyesini bulurum umuduyla aradım taradım. Sadece gernevük için yapılan gezilerdi bunlar. Yakın bir bölgede başında tohum olan başka bir bireyle karşılaştım. Hep hazine buluyorum, hep. Birazcık alıp sonbaharda yine saçtığım tohumlardan biten bir erik ağacının yanına ektim. Büyümesini bekledim. Başına gidip gelip kimi sorular sordum. Hışşşt, sen misin? Büyüdü. Bu defa türü tanıyabilmek üzere iyice inceledim ve fotoğraflarını çektim. Türkiye Bitkileri projesinden Riyat Gül’den yardım alarak kim olabileceği üzerine kafa yordum. Toplam 6 sene süren bir macera. Eğer şansım yaver giderse bir bitkiyi ancak böyle tanıyabiliyorum. 4 yaşındaki Gernevük gezegeninde hayat olduğunu…
Bitki tanısı
Çok yıllık ot veya küçük yarı-çalımsı bitki. Gövdeler 15−60 cm, yayık veya yatık tüylerle havlı. Yapraklarda orta damar yok; yaprakçıklar 4−20 × 1−6 mm; dikdörtgensi-ters yumurtamsı ilâ şeritsi- ters mızraksıya kadar, neredeyse yayık ya da yatık tüylü; düğüm araları 1−6 cm. Çiçek durumu 4−30-çiçekli, çiçek durumu sapları 1−6,5 cm. Çiçekler 3−6 mm, beyaz ve pembe ya da mor tırnaklı; çiçek sapları çanak tüpüyle eşit ya da bazen daha kısa, 1−2 mm; çanak 2−5 mm, hafifçe 2-dudaklı (üstteki iki diş alttaki üç dişten daha geniş), yoğun tüylü, çanak dişleri ± kısa üçgensi, tüp uzunluğunun 1/3−3/4’ü kadar sivri. Bakla 3−5 × 1,5−3 mm, yumurtamsı-küremsi, gaga 1−1,5 mm, çenetler olgunlukta burulmuş değil. Tohum 1.
Kaynaklar;
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1073513
http://ibuflora.ibu.edu.tr/tur/dorycnium-pentaphyllum
