Samsu (Dianthus carmelitarum), dünyada sadece Güney Marmara, Orta ve Doğu Karadeniz, Doğu Anadolu’nun batısında yaşayan endemik bir karanfil türü. Bugünlerde köy yolu kenarlarında, tarla sınırlarında görebilirsiniz. Yavaş yavaş sararmaya başlayan buğdaygillerin arasından pembeleri hemen seçiliyor.
Hava bulanıyor. 3. defa fotoğraflarını çekiyorum Samsu’nun. Tam elime makinayı alıyorum güneşin önüne bir bulut geliyor. Gelsin bulutun işi bu, değil mi? Düşünsenize sırf fotoğraf çekebilmek için bulutları kovmaya kalkmam ne saçma olurdu!
Bayramiç’te bir firma bulutsavar/dolusavar adlarıyla bilinen makinasıyla kirazlarını korumak için bunu yapmaya çalışıyor. Firma yetkilisi haber kanallarına servis edilen demecinde şunları demiş; “Yukarı doğru çıkan ses dalgası dönerek ve açılarak bulut içinde bulunan kristalleşmiş su parçalarını, yani doluyu yumuşatarak yağmura dönüştürüyor. Çevreye herhangi bir zararı yok. Bulutların ise hareket yönüne herhangi bir etkisi bulunmuyor. Bu makinenin yaklaşık 2 kilometrelik alanda etkinliği bulunuyor. Biz meteorolojik uyarı geldiği zaman bunu kullanıyoruz. Sadece kendi meyve bahçelerimizi değil, çevre köyler ile Bayramiç’in de meyve bahçelerini doludan korumuş oluyoruz.”
Hava kapandığında bu videoda duyabileceğiniz ses; https://www.dailymotion.com/video/x1ta684 Bayramiç’in ara sokaklarında, evlerinde, pazarlarında, lokantalarında, ders aralarında, sohbet masalarında, çamların tepesinde yankılanıyor.
Neyse ki meteoroloji uzmanı Mikdat Kadıoğlu dolusavarların işe yaramadığını ve umut tacirliği olduğunu söylemiş: https://www.youtube.com/watch?v=QXZ47LKGG34. Yine de makine yeri geldiğinde siyasi kapışmaların, yeri geldiğinde günah keçisi aramanın hedefi olacak gibi görünüyor; “Manisa’nın Salihli, Gördes ve Gölmarmara ilçelerinden 13 mahalle muhtarı ve beraberindeki köylüler, Salihli’ye bağlı Kemer Mahallesi’ndeki bir tarım firmasının doludan korunmak için kullandığı ses bombalarının kuraklığa neden olduğunu öne sürdü.” Manisa Belediyesi sitesinde ise belediye başkanı eliyle alınan dolusavarların çiftçiyi büyük zararlardan koruduğu iddia ediliyor.
İşe yaramadığına öyle çok seviniyorum ki. Kadıoğlu “Dolu doğanın bahçıvanıdır. Bahçıvanlar ağaçların kırık, kuru, çürümüş, aşırı uzamış dallarını budar. Dolu da ormanlardaki ağaçları budar. Böyle bir görevi de vardır dolunun.” diyor. Dünya imar ettiğimiz kiraz bahçelerinden ibaret değil ve her yerin bahçıvanı biz değiliz.
Dolusavar akşama kadar çalışıyor. Ya sesini ne yapmalı? Samsu’ya bakarken yeri göğü inleten bu sesi kuşlar duyuyor mudur acaba?
Dolu, meyve de seyreltir. Toprak üzerinde birikerek aşırı bir yağışın verebileceğinden daha fazlasını toprağa verir. Silifke’de öğrendiğim bir geleneğe göre o senenin yağan ilk dolusu bıçakla kesilir, olmadı kırılır, daha irisi yağmasın diye dilekte bulunularak toprağa atılırdı. Çünkü dolu tıpkı yağmur gibi dünyanın görmeye alıştığı, beklediği, dahası var ettiğidir.
Dolu yağacak mıydı bilmiyorum ama yağmadı. Samsu geride kaldı.
Samsu’yu diğer karanfillerden ayırabilmek için özellikle bakmamız gereken yer, tekli veya çoklu çiçek taşıyan bu çiçekli kafalar; taç yaprakları, çanak yaprakları, birincil ve ikincil yaprakçıkların biçimi, rengi ve ölçüsü*. Çok yıllık, 15-40 cm boyunda, sapsız 5-7 çiçeğin bir küme (başçık) oluşturduğu, yeşil, mızrak şeklinde, uzun ince uçlu, kapitulumdan daha uzun birincil yaprakçıklar, 4-6 adet mor, uçta yeşil ikincil yaprakçıklar taşıyan bir karanfil türüdür.
*Birincil yaprakçıklar (brakte) çiçek kümesinin dibindeki yaprakçıklardır. İkincil olanlar ise (brakteol), saplı çiçeklerde çiçek sapında, sapsız olanlarda her bir çanak yaprağın dibindeki yaprakçıklardır. Görselde adı geçen yapıları görebilirsiniz.
Kaynaklar;
https://www.cnnturk.com/ekonomi/genel/bayramic-kirazlari-dolusavarlarla-korunuyor
https://www.gidahatti.com/haber/11545234/dolusavar-makinesi-bir-aldatmaca-mi-mikdat-kadioglu-acikladi
https://www.manisa.bel.tr/Haberler/37148_dolusavarlar-ciftciyi-buyuk-zararlardan-korudu.aspx
