Sabaha doğru kar yağdı. Köylünün hafızasında kayıtlı böyle bir mart daha var. Bundan da fenaymış soğuk. “Akçakesmeyi bilirmin, kabuğu kalktı soğuktan” diyor bir köylü. Büyüyüp eşek baldıranı olacaktı, şimdi saklanacak yer arıyor. 1800 rakıma kadar yetiştiği düşünülürse bu sürpriz soğuklar yine de keyfini çok kaçırmıyor olmalı. Dipdiri duruyor oturduğu yerde. Hemen yanıbaşındaki alfalfa öyle mi? Kaç kere aldanıp boynunu uzattı güneşe ve feda etti bahar sürgünlerini.
Eşek baldıranı (Lecokia cretica) ilk kez Joseph Pitton de Tournefort tarafından Girit’ten toplandığı için “cretica” tür adını almış. Cins adı olan Lecokia ise Fransız bir botanikçi olan Henri Lecoq onuruna verilmiş. Bir adı da Ayı baldıran. O da tıpkı zehriyle ünlü baldıran otu gibi Maydanozgiller ailesinden. Bitkiye bu adın yakıştırılmasının bir sebebi olabileceğini düşünerek temkini elden bırakmıyorum. Belki taze yaprakları hayvanları zehirliyordur, ki hiç görmedim keçilerin başında eyleştiğini. 2012 yılında yapılan bir çalışmada Maraş’ta tohumlarının yüksek tansiyon tedavisinde kullanıldığı kaydedilince bitki üzerine incelemeler de yapılmış.
Çok yıllık, parlak yaprakları, karakteristik maydanozgil çiçekleri ve özellikle tam olgunlaşmadan önce birer kuş kafasına benzeyen meyveleriyle tanınabilir. Ege, Doğu Akdeniz, Güneydoğu ve Doğu Anadolu’nun bir kısmında yetişiyor. Genelde meşelerin yapraklarıyla örtülü nemli kaya kenarlarında, ağaç altlarında yuvası. Bahçeye saçtığım tohumlar ise henüz gencecik bir mahlebin altında büyümeyi tercih etti. Mahlep büyüyene kadar ihtiyaç duyduğu gölgeyi komşu kızılçam sağlayacaktır ona. Bazısı için gölge de iyiliğe dönüşebilir. İyilik de başka iyiliklere yol açar. Parlak yaprakları ve bol çiçekleriyle bahçeye nice böcekler çeker. Yazın sıcağında toprağı örter. Yapraklarını dökünce bahçe sevinir. Hindibalar ve pisipisi otları biraz ayaklarını çeker. Giderek kalabalıklaşır bahçe.
https://cms.galenos.com.tr/Uploads/Article_12444/75-92.pdf
“AN ETHNOBOTANICAL STUDY IN KAHRAMANMARAŞ (TURKEY); WILD PLANTS USED FOR MEDICINAL PURPOSE IN ANDIRIN, KAHRAMANMARAŞ”
