Hadi kalk sazın dehşetli tohumlarına bakalım. Su rezervleri gezimizde topladığım bir başak bulaşık suyu ve banyo suyunun döküldüğü iki havuza saçılmak üzere ayakkabılığın üzerinde duruyor. Saz meyvelerini dağıtmak baştan sona tohumlarına bulanmayı kabul ettiğinizde eğlenceli olabilir, en az patlangaç çalısı meyvelerini patlatmak kadar.Tabii ki insan böyle bir yaşama hevesi karşısında sazın başağında kaç tohum barındığını merak ediyor. Bir incelemede tozlaşan çiçeklerin yarısından fazlasının tohum barındırdığı bulunmuş. Yaklaşık 18 cm boyundaki 10 başaktan 222.000 tohum alınmış.(Typha latifolia türü için yapılan bir çalışma.)
Çocukken sazlarla arkadaş olamadım. Amik Gölü’nü çalmışlardı. Asi Nehri’ne uzak büyüdüm. Daha doğrusu kız çocuk mesafesiyle ‘uzak.’ Asi Nehri’ni düşününce Amik Gölü’nü kurutmak için nehrin yatağını derinleştirebilmek adına yıkılıp yenisi yapılan köprünün üzerinden geçerken eteklerimi tutmam gerektiğini hatırlıyorum ilk önce. Nehrin üzerinde gezinen rüzgar ufak bir dalgınlıkta eteğinizi alıp başınıza geçirebilirdi. Zamanla bir köprünün üzerinden her geçtiğimde aklıma gelen talihsiz bir motife dönüştü. Bu geçişlerde kendini sakınma telaşının gömülü olması biraz da köprünün başında bulunan ve Hatay Devleti meclis binası olarak da kullanılan binanın yıllarca porno sineması olarak işletilmesiyle ilgiliydi. Şehrin içinde nehirle ve barındırdıklarıyla yüzleşebileceğimiz biricik mekan erkeklere tahsis edilmişti. Mülkün sahipleri Demokrat, Adalet ve Doğru Yol partilerinde siyaset yapmıştı/yapıyordu. Bunların aynı zamanda Amik Gölü’nün kurutulmasıyla ilgili siyasi partiler olması bir tesadüf değil. Sazın düzenine de bak.
İlginçtir ki bugün kültür ve sanat merkezine dönüştürülen binanın bir bölümünün, porno sineması kapandıktan sonra künefeciye çevrilmesi daha fazla tepki topladı. Bir devlet yetkilisi künefeciye tepki gösterirken mekanın pornoyla ilişkisini “orada, kötü filmler gösteriliyordu” diye andı. Sonra böyle bir takım zenginlerin bir zamanlar ne yaptıkları dahası aynı anda ne yaptıkları es geçilebiliyor.
Tohumların tutması bir hayal. Sazı tohumdan yetiştirme çalışmaları suyla toprağın hassas buluşma ayarlarına bağlı çünkü. Ama tutarsa değişir bu sazın düzeni.
