Akçaağaç yapraklı üvez (Sorbus torminalis), kendini adıyla ele veriyor. Yaprakları akçaağaca (Acer campestre) benzer ancak onun kadar derin loblu değildir. Ekşi ükşü bizim damın koruğu denir ya, meyvenin hamuruna limon katmışlar ama ne güzel, ne güzel bir ekşilik bu. Kaldı ki ham meyveler toplanıp 2-3 gün bekletilse dahi hemen yumuşuyor, kıvama geliyor. Meyveleri özellikle ardıç kuşları ve karatavuk tarafından yeniyor. Memeliler arasında da bilhassa tilkiler ve sansarlar meftunmuş meyvelerine. Bu da onu ekolojik açıdan en önemli orman ağaçlarından biri yapıyor. Eğer altında büyüyenlere güneş ışığı bırakmayan ağaçlarla rekabet halinde değilse tohum dağıtıcılarının bolluğu sayesinde açıklıklarda egemenliğini ilan edebiliyor. Etsin de. Dünya aynı zamanda onun değil mi?
Değil. Ben bu dağda başıboş bir ağaç gördüğüme, önümden bir yılan aktığına, bir kuşun sesini duyduğuma, tilkinin dutumuzu, sansarın üvezi yiyebildiğine, oklu kirpinin okunu bulduğuma, domuzun buğday tarlasındaki izine, bir yerlerde vaşak olabileceğine şaşırıyorum. Aman vermeyen bir yapılaşma/yok edicilik sürüyor. İnsanlar sürekli yaşamayacak, kısa süreli kalacak olsalar da şehirdeki mimariyi, anlayışı olduğu gibi dağa taşıyor. Parselleme, teraslama, ev, yol, enerji nakil hatları, su derken bir bakıyorsunuz Akçaağaç yapraklı üvez sürgüne gönderilmiş. Kısa bir süre sonra tıraşlanıp, genişletilecek bir yolun kenarında tırnaklarını geçirmiş akan bir yamaca tutunmaya çalışıyor. Tilki, domuz, karatavuk aç kalıp üzüm bağına giriyor. Sansar aç kalıp tavuğu boğuyor. Domuz aç kalıp buğdayı kemiriyor. Bu tilkinin, domuzun, karatavuğun, sansarın da sonu oluyor. Buraya evin yapılmasının sebebi, orman, temiz hava, serinlik, topraktı. Kim yaptı bunları? Buraya toprağı, serinliği, temiz havayı, ormanı kim koydu? Sevdiğin, sevdiğini zannettiğin şeyi hepsi elele tutuşarak yapmıştı. Az önce ellerini kestin.
Akçaağaç yapraklı üvez’e yerel halk “Üzümkürt” diyor. İlk donlar geçince meyveleri daha lezzetli olurmuş. Belli ki bu lezzetin alınabildiği zamanlar Akçaağaç yapraklı üvez’in dağda egemen olduğu zamanlarmış. Kalan azıcık ağacın meyvesini donlar gelmeden bitirecek kuşlar.
Not: Tohumlarında muhtemelen hidrojen siyanür olduğu fazla yenilmemesi gerektiği bilgisi verilmiş. (https://pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Sorbus+species)
