Bitkilerle ilgili her kaynak arayışımda, bu dünyaya gözünü henüz açmış, kocaman ana ağaçların beslediği bir fidan geliyor aklıma; Aaron Swartz. Makaleleri arşivleyen ve bunu ücret ödeyerek okumamıza izin veren JSTOR’daki veriyi bilgisayarına indirmekle suçlanmış, hemen ardından da altından kalkamadığı bir cendereye sokulmuş sonunda da intihar etmesine sebep olunmuştu.
Aaron Swartz’ın adalet sistemince “suç” diye tanımlanan eyleminin bu kadar büyütülmesinin sebebi ondaki potansiyelden ürkmüş olmalarıydı. Eğer bu makaleleri çalıp para kazanmayı düşünecek biri olsaydı yargılanmayabilirdi, Aaron. Ama paylaşmak, kamuya açmak gibi “garip”, “alışılmadık”, para tanrılarının kutsal kitaplarında yeri olmayan şeyler hayal etmişti.
JSTOR gibi, okumak isteyebileceğimiz makalelere ancak ücret ödememiz karşılığında erişim izni veren bir sürü site var. Dün ilgimi çeken bir makale için 35 dolar isteniyordu. Ben de çitlere tırmanıyorum, çatlaklardan gözlüyorum, olabildiği kadar. Hepimiz orada, burada karanlıkta yapıyoruz bu işi.
Aaron Swartz, Gerilla Açık Erişim Manifestosu’nda* şöyle diyordu; “Bilgi güçtür. Fakat her zaman olduğu gibi bu gücü kendine saklamak isteyenler var. Yüzyıllarca dünyanın her yanında, kitaplar ve dergilerde yayınlanmış bütün bilimsel ve kültürel mirasın giderek daha fazlası sayısallaştırılıyor ve bir avuç özel şirket tarafından kilit altına alınıyor. Dışarıda bırakılanlar, bu sırada siz de boş durmuyordunuz. Çatlaklardan gözlüyordunuz, çitlerden tırmanıyordunuz ve yayıncıların kilit altına aldığı bilgileri özgürleştirerek arkadaşlarınızla paylaşıyordunuz. Ama bütün bu eylemler karanlıkta, yeraltında gizlenerek ilerliyordu. Hırsızlık veya korsanlık denildi, sanki bir bilgi hazinesini paylaşmak bir gemiyi soyup mürettebatını öldürmekle ahlaken eşdeğermiş gibi. Fakat paylaşmak ahlaken yanlış değildir, aksine ahlaki bir buyruktur. Yalnız açgözlülükten gözü dönmüş birisi arkadaşına istediği kopyayı vermez. Adil olmayan yasaları izlemek adaletli olamaz. Aydınlığa çıkmanın, büyük sivil itaatsizlik geleneğimizle, kamusal kültürümüzün şahsi gaspına karşı olduğumuzu ilan etmenin zamanı gelmiştir.”
Aaron da bir insan otuydu, en güzellerinden.
